300+ dla dziecka w edukacji domowej

Wakacje to okres, w którym dzieci i ich rodziny odpoczywają od szkolnych obowiązków, ciesząc się pogodą i wolnym czasem. Dzieciom ten czas upływa na ogół beztrosko, rodzice zaś już powoli zaczynają się przygotowywać do kolejnego roku szkolnego. Dotyczy to również rodziców dzieci realizujących obowiązek szkolny poza placówką, czyli dzieci z edukacji domowej. Te przygotowania najczęściej wyglądają zupełnie inaczej niż w przypadku dzieci szkolnych, bo w edukacji domowej nie ma takiego pośpiechu jeśli chodzi o kompletowanie wyprawki szkolnej. Jednak jeden temat budzi co roku wątpliwości i szereg pytań. Program "Dobry start" czyli tak zwane 300+ na szkolną wyprawkę. Czy zasiłek z programu "Dobry start" należy się dzieciom w edukacji domowej? Jak należy wypełnić wniosek o 300+? Spróbujemy te wątpliwości rozwiać. 

Co mówią przepisy na temat 300+?

W zakładce Dokumenty do pobrania można znaleźć rozporządzenie Rady Ministrów wprowadzające program "Dobry start", oraz rozporządzenia zawierające pewne poprawki naniesione w kolejnym roku, ale z punktu widzenia edukacji domowej nieistotne. Tam też możemy przeczytać w paragrafie paragraf trzecim:

Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o dziecku – oznacza to uczące się w szkole dziecko własne, dziecko znajdujące się pod opieką opiekuna faktycznego, dziecko znajdujące się pod opieką prawną lub dziecko, które zostało umieszczone w pieczy zastępczej

W zasadzie sam ten zapis powinien już rozwiewać wszelkie wątpliwości, choć niektórzy nie są pewni czy dzieci będące w edukacji domowej uczą się w szkole, czy nie uczą się w szkole, przecież edukacja domowa to nauka poza szkołą

Edukacja domowa a 300+

Dzieci będące w nauczaniu domowym, zgodnie z prawem obowiązującym w Polsce, są zapisane do konkretnej szkoły i w dodatku obowiązuje je pewna rejonizacja, przynajmniej na razie. To ta szkoła odpowiada za kontrolowanie czy nauka dziecka przebiega wg narzuconego w ramach obowiązku szkolnego programu nauczania. To ta szkoła ma obowiązek wspierać rodziców dziecka w razie trudności merytorycznych i ta szkoła dostarcza dziecku podręczniki, które dzieciom w edukacji domowej należą się za darmo tak samo jak uczniom stacjonarnym.

Edukacja domowa to spełnianie obowiązku szkolnego poza placówką, ale nie w całkowitym oderwaniu od szkoły i systemu oświaty w ogóle. Dziecko nie jest zobowiązane do uczęszczania na regularne lekcje, ale z obowiązku szkolnego nie jest zwolnione i musi podlegać jakiejś placówce. Zatem, dzieci będące w edukacji domowej w myśl prawa uczą się w szkole, choć nie w budynku szkolnym. W rozporządzeniu czytamy dalej:

Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o szkole – oznacza to szkołę podstawową, dotychczasowe gimnazjum, szkołę ponadpodstawową i dotychczasową szkołę ponadgimnazjalną,

Chodzi więc o placówkę w sensie organizacyjnym, a nie o budynek i klasę lekcyjną. I do takiej placówki każde dziecko z edukacji domowej jest zapisane.

Jedyna wzmianka o tym komu świadczenie 300+ nie przysługuje, zapisana jest w paragrafie szóstym:

§ 6. Świadczenie dobry start nie przysługuje:

1) jeżeli dziecko lub osoba ucząca się zostały umieszczone w domu pomocy społecznej, schronisku dla nieletnich, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym, zakładzie karnym, szkole wojskowej lub innej szkole, jeżeli instytucje te zapewniają nieodpłatnie pełne utrzymanie;

2) na dziecko z tytułu rozpoczęcia rocznego przygotowania przedszkolnego.

Jak widać, nie ma tu ani słowa o tym, że świadczenie 300+ nie przysługuje dzieciom w edukacji domowej. Jednym słowem, w myśl zasady co nie jest zabronione, jest dozwolone, każdy rodzic dziecka w edukacji domowej, które rozpoczyna we wrześniu naukę w szkole (za wyjątkiem szkolnej zerówki) i nie osiągnęło jeszcze wieku 20 lat może występować z wnioskiem o jednorazowy zasiłek z programu "Dobry start".

Wniosek o świadczenie "Dobry start"

I w zasadzie wszystko wydawałoby się już jasne gdyby nie wątpliwości, które znów zaczynają się budzić podczas wypełniania wniosku (wzór wniosku o świadczenie 300+ również można znaleźć w zakładce Dokumenty do pobrania). Wypełniając wniosek, natykamy się na rubrykę z oświadczeniem, w którym należy wybrać: oświadczam, że dziecko w roku szkolnym 2020/2021 będzie uczęszczało do szkoły lub nie będzie uczęszczało do szkoły.

Rodzice dzieci będących edukacji domowej nie są pewni czy mają prawo oświadczyć, że ich dziecko będzie uczęszczało do szkoły, bo w potocznym rozumieniu dziecko uczęszczać nie będzie. Nie będzie chodziło na lekcje, nie będzie walczyło o frekwencję, nie będzie pisało sprawdzianów i klasówek. Ten dysonans między znaczeniem potocznym a sensem prawnym tego oświadczenie budzi poważny niepokój. Jednak skoro dziecko jest zapisane do szkoły, a edukacja domowa w Polsce przebiega tak, że zapisane być musi, to znaczy, że uczęszcza, mimo że na innych zasadach i że to uczęszczanie nie jest związane z regularnymi lekcjami i sprawdzaniem obecności. I w formularzu należy zaznaczyć, że dziecko będzie uczęszczać. 

Oczywiście bardziej uważny urzędnik podczas sprawdzania wniosku może zauważyć, że miejsce składania wniosku, a więc i zamieszkania ucznia jest znacznie oddalone od miejscowości, w której znajduje się szkoła, w której uczeni realizuje edukację domową. W takiej sytuacji urzędnik może się zwrócić z prośbą o wyjaśnienie. W końcu na podstawie wniosku musi ustalić, czy dziecku należy się świadczenie "Dobry start" i wydać decyzję.

Trzeba jednak  pamiętać, że wiedza urzędników na temat edukacji domowej jest ciągle niewielka, bywa, że mylą to z indywidualnym nauczaniem, co w tym wypadku jest nawet dobre, bo przynajmniej nie mają wątpliwości czy 300+ takiemu dziecku się należy. Oczywiście trzeba delikatnie wyjaśnić urzędnikowi skąd ta rozbieżność. Lepiej jednak zachować ostrożność i nie zajmować się nadmiernie takimi niuansami jak to, co to znaczy "uczęszcza do szkoły".  Dziecko jest uczniem konkretnej szkoły, jest do konkretnej szkoły zapisane i tam spełnia obowiązek szkolny i to nie jest sprawa urzędnika, w jakim trybie się to odbywa. 

Drodzy rodzice dzieci z edukacji domowej. Waszym dzieciom tak jak każdemu uczniowi uczącemu się w szkole należy się zasiłek z programu "Dobry start". Nie wahajcie się składać wnioski, na pewno dobrze zainwestujecie te pieniądze. 

Autor: Joanna Siwiec